Sali MemedJanuary 23, 2019
Институтот за истражување и анализи на политики – Ромалитико реагира на информациите изнесени во порталот Фактор „Според јазикот на пасошите, Албанците се 30 отсто во Македонија“. Согласно законот за употреба на јазиците и законот за патни исправи, секоја етничка заедница има право личните податоци да бидат напишани покрај службениот јазик и на јазикот и писмото што го употребува граѓанинот по негово барање. Меѓутоа, според искуствата на Ромската заедница, овој закон недоследно се применуваше. Поради тоа бројот на патни исправи издадени на јазик на етничките заедници да се користи како индикатор за етничката структура во државата треба да се земе со доза на претпазливост.
Нашата организација ја има документирано недоследната примена, при што случаите може да се категоризираат во две категории:
- При поднесување на барања за издавање на пасош, покрај македонскиот, Ромите избираат истиот да се издаде и на Ромски јазик, меѓутоа истите се издаваат двојазично на македонски и албански.
- При поднесување на барање не се бара двојазичност, но доколку лицето кое што го поднесува барањето има муслиманско или православно име и презиме, службениците по “стандардна претпоставка“ ги издаваат патните исправи на македонски и/или на албански јазик, иако претходно лицата не одбрале ниедна од опциите за друг јазик.
Поради ваквите случаеви, Институтот за истражување и анализа на политики – Ромалитико посочува дека административните податоци кои постојат во државата не даваат реална слика за етничката припадност на сите граѓани. Затоа, апелираме Пописот кој се планира да се спроведе во 2020 задолжително да содржи етничката припадност како белег. Досегашната пракса покажува дека говорењето на еден јазик не значи дека лицето е припадник на заедницата на јазикот кој го зборува.
Факт е дека процентот на сите етнички заедници во Македонија и натаму останува енигма, поради различни причини кои најчесто се поврзуваат со вадењето на бугарски пасоши и масовно иселување од државата поради економски причини.
Очекуваме дека новиот закон за јазиците ќе ја спречи “административната асимилација“ на помалите етнички заедници која што претходниот закон ја воведе. Институт за истражување и анализа на политики – Ромалитико во натамошниот период продолжува да се залага за воведување на етнички белег во пописот 2020 и ќе го следи новиот закон за јазиците со цел доследно имплементирање и почитување на правата на сите етнички заедници во Р. Македонија.
Со трансформацијата која што се реализира, освен теоретски, веќе докажаниот тим сака и практично да покаже од наредната година дека методите и принципите на работа и алатки ќе продолжи да ги пременува како Станица 5, односно како здружение кое што ќе нуди помош на сите граѓани, ќе биде отворено кон сите и ќе биде лоцирано во центарот на градот, каде ќе биде подостапна за сите граѓани. Како и досега, искуството ќе биде тоа што ќе им биде ѕвезда водилка во работењето е тоа во што се согласуваат првите дами во досегашна и во идната граѓанска иницијатива. Се раѓа нова и посилна организација која ќе работи под името Станица 5 насочена кон правната помош за заедницата.
– Како што досега РОМА СОС нудеше бесплатна правна помош за ромската заедница, бидејќи идентификуваше дека граѓаните Роми имаат потреба, така со текот на годините препознавме дека и пошироката заедница не само Ромите во Општина Прилеп имаат потреба од правна помош. Токму затоа прошируваме и со новиот ентитет здружението Станица 5, вели Весна Шапкоска извршната директорка на новото здружение.
