Формално сите го почитуваат законот при основање на политички партии но во реалноста без никаква идеологија а ни најмалку ориентираност кон десничарите или левичарите.

Ваквиот партиски пристап доведува и до немање на политичка опозиција кај заедницата и останува самото ромско општество, своето незадоволство да го изрази во помали и потесни кругови и тоа плашејќи се да не ги слушне некој.

Во овој момент, партиципираат три ромски политички партии во власта кои ја поддржуваат политиката на актуелната позиција, иако во изминатите години сите беа во коалиција со предходната власт. Се поставува прашањето: Која партиска идеологија поддржуваат ромските политички партии? Десничарска или Левичарска?

Од скоро во медиумите се шири изјавата на еден од ромските политички лидери кој вели:

“КОЈ Е НА ВЛАСТ – ЈАС СУМ СО ВАС“.

Доколку се анализира оваа изјава од аспект на подобрување на состојбата на ромското население во Македонија, може да се заклучи дека единствено преку учеството и партиципација во власта може да доведе до промени во заедницата. Но ако се анализира изјавата од аспект на партиски интерес, може да се заклучи дека учеството во власта е поисплатливо преку користење на придобивки, па макар и 20 вработувања, отколку во опозиција и добивање само на пратеничка плата.

Како и да е, секогаш учеството во власта отвара и дава можност за креирање политики, решавање на проблеми, можност кон поголема интеграција и шанса за реализирање на поголеми права.

Но тоа исто така и не треба да значи дека опозицијата не може да реализира активности и да помага во доброто на заедницата. Со право може да се констатира дека опозицијата е гласот на незадоволниот НАРОД КОЈ ПРЕТСТАВУВА ГЛАСАЧКО ТЕЛО. Опозицијата треба да ја следи и критикува власта и истовремено да дава предлози за подобри и реално остварливи решенија. Помеѓу опозицијата и власта неопходно е да има кохезија доколку целта е подобрување на заедницата, а доколку кохезијата ја нема тогаш се доведува во прашање значењето на ромските политички партии.

Ромите во Северна Македонија сочинуваат 2,66 % од вкупното население во земјата а речиси и толку изнесува и гласачкото ромско тело на секои организирани избори во последните 10 години.

Доколку се тргне од целта и идејата да се подобри ромската ситуација, учеството во власта и правењето на коалиции со поголемите партии мора да има висока цена која ромските лидери треба да ја фактурираат при преговорите.

Иако фактурите при преговорите за влез во коалицијата на почетокот се големи, со текот на времето цената на секоја партија се намалува и се доведува до таков степен да се прифати она што е понудено а не побарано. Најчесто, поголемите партии знаат да ја менуваат почетната фактура и да понудат нешто поприфатливо за “преговарачите“ и уште неколку вработувања.

За жал, поради заштита на личните интереси, колективниот интерес се сведува на групен интерес за 20 лица од партијата кои треба да се вработат. Во залог се ставаат потписите на 1001 граѓанин кој ја регистрирал партијата во интерес на “преговарачот“ и уште 20 вработувања а во некои случаи и до 40 – на работни места со средно или основно образование и нешто ситно со високо образование.

ДАЛИ ВРЕДИ ЛИЧНИОТ ИЛИ ГРУПНИОТ ИНТЕРЕС ПОВЕЌЕ ОД НАЦИОНАЛНИОТ?

Погледнете која и каква политика водат повеќебројните заедници во Северна Македонија. Најнапред разговараат за националните интереси а дури откако ќе дојдат до целосен договор, започнуваат преговори за влез во владата а тоа се одвива после избори.

ПРЕГОВАРААТ ПОСЛЕ ИЗБОРИ!

Откако добиваат 2, 3, 5 или 10 пратенички места, дури отпосле разговаат за влез во Влада низ две фази:

1. Решавање на национални прашања, еднакво важни за сите политички субјекти
2. Преговарање за добивање на политички функции и следствено на тоа и вработувања за нивната заедница (членство).

Ромските политички партии, најнапред преговаат за да влезат во коалиција за да бидат пратеници, односно обратен процес со што ја намалува нивната фактурирана цена за време на разговорите.

Меѓупартиската кохезија е најнеопходна за подобрување на состојбата на Ромите. Немањето на единствена национална платформа и заложба доведува, фактурата да се сведе на 20 или 40 вработувања.

Што е национална платформа по која е неопходно да се водат сите ромски политички партии.?

Национални прашања се теми и идеи кои ги таргетира целото ромско население а не само одредена група. Сиромаштијата не е национално прашање и не треба да се доведе до лавиринт на преговарање. Тоа е обврска на државата и надлежните министерства. Дискриминацијата на сите нивоа e прашање кој ги таргетира сите етнички заедници а власта треба да го реши за да не добива негативни извештаи од ЕУ. Финансирање и реализирање на активности на ниво на проекти не е прашање од национален интерес бидејќи се однесува на различни групи и категории.

Овие како и за други прашања кои се од групен карактер (сиромашни, дискриминирани, маргинализирани, бездомници и сл.) не треба да се преговара и да се доведе до ситуација дека е успех на некој политичар, бидејќи тоа е ОБВРСКА НА СЕКОЈА ВЛАДА БЕЗ РАЗЛИКА ИМА ИЛИ НЕМА ВО КОАЛИЦИЈА РОМСКИ ПРАТЕНИК ИЛИ ПАРТИЈА.

Ромските политички партии, уште еднаш напоменувам, неопходно е да кохезираат меѓусебно и да креираат национална ромска платформа која ќе биде од интерес на сите ромски граѓани.

• Предлагање за формирање на Агенција за ромски прашања при Влада на Северна Македонија која ќе врши надзор за реализација на вработувањата и финансиите наменети за Роми.
• Остварување на фундаменталното право според Устав на Република Северна Македонија а тоа е учење на мајчин јазик

Овозможување на услови за настава

Финансирање на ромска литература

Отварање на катедра по ромски јазик при Филолошки факултет

Отварање на катедра по настава на ромски јазик при Педагошки факултет

Отварње на катедра по ромски јазик при Драмски Факултет

• Зголемување на буџетот за Роми и креирање на програми и подпрограми од страна на одделни министерства
• Зголемување на можностите и доделување на буџет на Министерот без ресор задолжен за реализација на Националната стратегија на Роми
• Формирање на ромски културни институции

Национален ромски театар

Национален ромски музеј

Национална ромска библиотека

Формирање и финансирање на национални културни манифестации

• Предлагање на функција Вице премиер за ромски прашања при Влада на Северна Република Македонија

Навидум овие барања се тешки и неостварливи, но за жал и досега неиспробани од ниту еден ромски политички субјект бидејќи преговорите за коалиција преминуваат веднаш кон задоволување на партиски интереси и функции.

Ромските политички партии треба сериозно да размислат за обединување и окрупнување на своите кадри со нови и млади интелектуалци и на следните парламентарни избори да настапат без поддршка од големите “ФИРМИ“.

35 – 40 илјади гласови на ромската заедница во Северна Македонија гарантираат:

• 4 до 5 ромски пратеници со што ќе формираат пратеничка група
• Исполнување на горенаведените барања па дури и повеќе
• Враќање на довербата кај народот.
• Подобрување на ситуацијата кај Ромите.

Откако ќе се добие имунитетот “пратеник“ тогаш, партијата (партиите) нека се договорат за политички функции и вработувања за народот (нивното членство). Само на таков начин ќе порасне вредноста и цената на фактурата за време на преговарачкиот процес за влез во Влада.

Но можеби ова е само илузија???????? или реален пример кој се реализирал кај една од поголемата етничка заедница во Македонија.

Загрижен граѓанин

Годините се бројат а времето одминува. Наместо промени и развој, наместо долгорочни политики, наместо јавно говорење и демократско владеење, кај нас константно се провлекуваат истите нерешени прашања, кај нас сеуште разговараме и пишуваме за горчливите проблеми, сеуште патријахалнотно владеење и лидерската позиција е сатисфакција за индивидуално богатење.

За жал, за 30 години, сеуште не можеме да разбереме дека демократија значи владеење на народот  а не владеење со народот.

Во овој текст ќе се осврнам  на политичките акции која се одвиваа и сеуште одвиваат кај ромскиот народ анализирајќи ги генералните политики и стратегии на самите субјекти како и ставови и мислења за РОМСКАТА ПУБЛИКА која создава и дозволува својот пад и неуспех константно да го продолжи обвинувајќи го другиот а не себеси.

Пред формирање на секој политички субјект,  идејата на основачите се раѓа од незадоволството на генералните политики во општеството и затоа се формализираат во правен субјект кој ќе креира нови стратегии и погледи за решавање на потребите на одредена група на високо ниво.

Во 1991 година, откако се формира првиот ромски политички субјект во Македонија, главниот идеал на членството беше еманципацијата на ромскиот народ во политиките на системот во државата. Доколу се анализира тогашното време, мора да се спомене дека Македонија како млада држава која се одвои од СФРЈ, креираше политики кои им овозможија на помалите заедници формално да опстојуваат но сепак во фокусот, креираа и етноцентризам не давајќи им на помалите заедници да се развијат и држејќи ги во стагнација.

Борејќи се за простор за истакнување, ромските политички лидери стануваат мета на поголемите субјекти. Искористувајќи ја сиромаштијата и нивната невработеност како и идеалот за брза интеграција, се формира меѓуетничко обединување преку политичката форма “коалиција“ помеѓу “помалите“ и најголемиот  блок. Влогот кој го давале и сеуште го даваат, ромските политички партии, беше ромското гласачко тело а за возврат,  задоволување на личните интереси кога во Македонија цутеше корупцијата во соработка со приватизацијата.

Без да се задоволи политичката идеологија и визија на самите партии, без да се консултира извршното тело на партијата, челниците (челникот) од партиите го ставаат ромскиот глас како влог во коалиција со поголемите партии со цел задоволување на индивидуални потреби. Но, и индивудуалните потреби имаа свој влог, можеби и најголем и најстрашен во целата ситуација а тоа е неможноста јавната борба и јавно говорење за интересите на ромскиот народ да бидат во преден план а молчењето во форма на “немоќ“ да биде изговор за неправдите.

Свесни за играта и влогот, ромските политички субјекти влегоа во играта бидејќи загубата би била на колективот а не на личниот интерес кој во скоро време бил задоволен.

На почетокот од играта, ромскиот народ цврство верува во идеалите на партиите и нивните лидери но со текот на времето, свесни за загубите и за времето изминато. Истовремено алчноста ги тера кон отворената можност која им се нуди од другиот македонски блок за создавање на опозициска коалиција која впрочем ги има истите принципи како и предходната. Поради тоа формираат друга/и политички партии со иста идеологија само со различни предни ликови.

Иако за лично богатење но и за интерес на заедницата, сегашните коалиции се формираат и за друга цел а тоа е лична заштита поради прекршување на начелата и нормите од законите.

На почетокот им дозволуваат прединство па дури и степен на толелирирањe за подоцна да ги уценат и замолчат поради нивните постапки. 

Таквиот пристап и стратегии, константно го креираат вечните лидери кои за жал сеуште се провлекуваат низ децениите.Сегашните ромски политички субјекти, сеуште живеат во времето на старата слава. Мислат дека нивното име и презиме, нивните дела сеуште ќе ги примамат ромски гласови. Ситуацијата е многу конфронтирачка. Единствено кај Ромите има/нема опозиција. Велам има/нема затоа што и да има опозиција, истата не е слушната и активна или пак не сака да биде слушната и не сака да биде активна бидејќи смета дека на таков начин ги заштитуа своите поранешни постапки.

Од скоро формирана е уште една ромска политичка партија како резултат од внатре партиското незадоволството. Цел, стратегија и идеологија има/нема а ликот кој ја води е старо/нов, Сакајќи повторно да ја врати својата положба, статус и кредибилитет пред власта, формира политички субјект кој ќе биде конкурент на пазарот при коалицирање.

Всушност се поставува едно прашање:

• За што всушност работат и формираат нивните партии доколку истите немаат стратегија и идеологија?
• Што е ромско национално прашање?
• Дали сеуште ќе се задоволат функции кои имаат карактер на задоволување на себепи и уште 4 други останати?
• Дали со доделувањето на 10 или 20 вработувања се задоволи и се реши ромското прашање и доволно добро за да бидат замочлени пред јавноста?

Замислете, ПЦЕР, СРМ, ОПЕ, ПИР, ДСР, РОМ, ПДПР и ДПР го работат пазарот на 35 до 40 илјади ромски гласови низ Македонија, а секој од нив вели дека има ограноци низ земјата и можат да тежат по 35 до 40 илјади гласачко тело. Тоа и го нудат на владеачката коалиција. Зарем од големите партии не се свесни дека ромските лидери сакаат прават будали од нив?

Македонскиот блок, знаејќи дека е преварен но ја игра нивната игра  “ШПИОНОТ“ и го зема речиси целиот ромски политички корпус во еден чадор, правејќи лицемерие, омраза и расипништво меѓу Ромите. Им нуди на ромските партии по една државна функција (најчесто за претседателот на партија) и уште 5 до 10 вработувања (најчесто за роднини и блиски пријатели кои на терен можат да донесат 1000 гласа).

Реално, сметам дека им е доволно на партиите затоа што толку вредат индивидуално.

(подели 8 партии со 35 до 40 илјади ромски гласови).

За жал ситуацијата ќе е уште таква доколку РОМСКАТА ПУБЛИКА дозволува нивниот интегритет да биде искористен од страна на нивните навидум “браќа“. Пасивноста на заедницата доведе до стадиум на себеповлекување и незаинтересираност за прашања кои се во општ интерес. Социјалните мрежи често знаат да забележат коментари и статуси на интелектуалната маса за неработењето и неажурноста на сегашните политички субјекти велејќи дека се неписмени и дека немаат капацитет а всушност ни малку не помагаат да се подобри сликата (па после си добиваат одговори и коментари на фб. Епа нека не се љутат).

За жал, кај интелектуалците попримамлив е пазарот и колицирањето (партнерството) во НВО секторот  отколку кај политичките партии, бидејќи како административен работник во некое министерство месечно може малку да заработиш (до 13.500 со средно / до 22.000 со високо) додека координатор или асистент на проект од ЕУ средствата задоволува како три плати на месечно ниво.

•  Ромската заедница и понатаму се соочува со еден од најголемите проблеми во државата а тоа е дискриминацијата, сиромаштијата и невработеноста…………
• Сите ги наполнија своите џебови со пари, едни отвараат нови партии, други си се заштитуваат под чадорот, трети самобендисани и жевеат на стара слава а четврти пак изгубени и чекаат телефон да им се јават…..
• Националното обединување и реформската политика внатре во партиите е неопходно да се превземе што поскоро бидејќи можно е да се следат низа кархови за партиите но и за ромската заедница:
• Губење на членството на самите партии
• Губење на кредибилитетот на ромските политички партии
• Претопување на членстото во не-ромските партии
• Тотална незаинтересираност на граѓаните за сегашните политики а со тоа и автоматски продолжување на мандатот на континуирано истите личности
• Традиционално и семејно раководење со структурите на партиите

Ромските политички партии и нивните лидери да останат како почесни претседатели и од нив да се искористи политичкото искуство, а одлуките, стратегиите и политиките да ги превземат млади, чисти (некорумпирани) лица и секако внатрепартиски интелектуални кадри.

Загрижен граѓанин